1. I CADERNO DE COLOREAR:luisseoane. Equipo de Innovación en Normalización Lingüística. Curso 2009-2010
2. “Eu non cultivei endexamais a arte pola arte. A arte para minnon foi máis que un elemento, un recurso, un meio de expresión. Co lapis ou a pluma só quixen ser intérprete fiel do meu povo, das súas dores e das súaesperanzas. Debuxei sempre en galego; escribín sempre en galego; e se tirades o que hai de galego e de humano na miña obra nonficaría nada dela.”CASTELAO
3. LUIS SEOANE. Luís Seoane López naceuenBos Aires no barrioporteño de Montserrat o 1 de xuño de 1910. Foron os seus pais Luís Seoane Broco, natural de Arzúa, e María López Mosquera, de Arca (O Pino). A familiaSeoane López tivo outros dousfillos Rafael e Estela. En 1916 a familia de Luís volve para Galizaestablecéndose na Coruña. Nesta cidade realiza os seus estudiosprimarios ata que se traslada a Santiago de Compostela. n 1920 ingresa no Instituto de Ensino Secundario "Xelmírez". Aos 14 anos inicia os seusprimeiros pasos como escritor coa obra de teatro "El percebe en su tinta". A esta idadecomeza a súaverdadeira vocación pola pintura. Os seusprimeirosdebuxosexpoñeraos no trinque dun comercio da Praza do Toural. A Seoanegustáballelembrar a emoción que sentiu cando fixo a súaprimeira exposición e a satisfacción que sentiu coa venda dun dos seusdebuxos. O poeta compostelán Arturo Cuadrado lembraránun dos seus tantos discursos como iniciara a súaamizade con Seoane que durou ata a súamorte: "Camiñabapolaspedras santas e molladas da miña universal Compostela, cando de pronto un trinque detívome o paso, unsfermososdebuxoschamáronme a atención. ¿Quen podía ter debuxadoaquelo tan impactante?, pregunteime. Senagardarentrei a preguntar quen era o autor daquelesfermososdebuxos. A dona do comercio contestoume: `Fíxoos o meusobriño´, e eudíxenlle: `Quixeracoñecer a este gran artista´. Así comezaría a amizade entre doushomes que xuntos realizarían unhamorea de iniciativas políticas e culturais tanto en Galiza como posteriormente no exilio.
4. En 1920 ingresa no Instituto de Ensino Secundario "Xelmírez". Aos 14 anos inicia os seusprimeiros pasos como escritor coa obra de teatro "El percebe en su tinta". A esta idadecomeza a súaverdadeira vocación pola pintura. Os seusprimeirosdebuxosexpoñeraos no trinque dun comercio da Praza do Toural. A Seoanegustáballelembrar a emoción que sentiu cando fixo a súaprimeira exposición e a satisfacción que sentiu coa venda dun dos seusdebuxos. O poeta compostelán Arturo Cuadrado lembraránun dos seus tantos discursos como iniciara a súaamizade con Seoane que durou ata a súamorte: "Camiñabapolaspedras santas e molladas da miña universal Compostela, cando de pronto un trinque detívome o paso, unsfermososdebuxoschamáronme a atención. ¿Quen podía ter debuxadoaquelo tan impactante?, pregunteime. Senagardarentrei a preguntar quen era o autor daquelesfermososdebuxos. A dona do comercio contestoume: `Fíxoos o meusobriño´, e eudíxenlle: `Quixeracoñecer a este gran artista´. Así comezaría a amizade entre doushomes que xuntos realizarían unhamorea de iniciativas políticas e culturais tanto en Galiza como posteriormente no exilio.
5. En 1927 comeza os seus estudios de dereito licenciándose en 1932 naUniversidade de Compostela; durante a súa etapa universitaria participou activamente na FUE. En 1929 realiza a súaprimeira exposición na Sala "Amigos da Arte". Durante os primeiros anos da década do trintaSeoane ten unha constante actividade política e artística. Os seusdebuxos ilustran os xornais e revistas máis comprometidos da época: "Resol", "Ser", "Claridad", "Universitarios", "Yunque", "Pueblo Gallego" de Vigo, etc. O seu vínculo co editor Ánxel Casal aproxímaoao mundo das artes gráficas e aos escritores máis destacados do momento. Nesta época ilustra "Mar aoNorde" (1932), "Cantiga Nova que se chama riveira" (1933) e "Poemas do sí e do non" 1932) de Álvaro Cunqueiro, "Huellas" de Feliciano Rolán (1932) e "Corazón aovento" de Iglesias Alvariño (1933). A vida intelectual de Santiago de Compostela daquela era moi intensa, as tertulias do "Café Derby" e as do "Español" concentraban a diario aosmáis esclarecidos da intelectualidade galega. Neses cafés fixoamizade con Cuadrado, Maside, Rafael Dieste, Eiroa, Manteiga, Manuel Antonio, Amado Carballo, García Sabell, Cunqueiro, Fole, Suárez Picallo e un grupo de patriotas do prestixio de Alfonso Castelao. Seoane ten durante esta etapa republicana unha activa militancia de esquerda dentro do espacio galeguista. Foi así que se sumouaomanifesto de intelectuais que poñen en cuestionamento a política de dereitas do goberno republicano de turno. Posteriormente integra a dirección dunnovo partido dirixido por Xesús González, Unión Socialista Galega. Neste partido está moipouco tempo para integrarse definitivamente no Partido Galeguista. Seoane dentro deste partido formará parte da corrente de esquerda marxista que orientaba o deputado Ramón Suárez Picallo. Durante a campaña do plebiscito e naseleccións do 36 participa ilustrando a campaña electoral das forzas de esquerda con contundentes carteis solicitando o voto para a autonomía ou para a Frente Popular.
6. Co alzamento de Franco, Seoaneconseguefuxir cara a Portugal e desde Lisboa parte para Bos Aires. Aochegar á súacidade de nacemento, súmase ás entidades que estaban organizando a solidariedadecosloitadores da república. Así incorpórase á Federación de Sociedades Galegas, institución fundada por Antón Alonso Ríos, e que destacaba polassúas posturas galeguistas de esquerda. Coa derrota dos leaisaospoucos van chegando os seus amigos exiliados, Castelao, Núñez Búa, Dieste, Elpidio Villaverde, Arturo Cuadrado, Álvaro de las Casas, María Victoria Villaverde e posteriormente Alonso Ríos, Ramón de Valenzuela e Lorenzo Varela. O seu entrañable amigo Arturo Cuadrado nassúas memorias inéditas lembrará os primeiros anos destaamizade en Bos Aires: "Cando chegueiao porto de Bos Aires xunto á miñamuller Amparo Alvajar en 1940 víñamos no mesmo barco xunto a un grupo de exiliados e amigos entre eles Elpidio Villaverde e a súa familia. Divisábamos Bos Aires desde a proa, era unhacidade impresionante. Dábanos medo, tíñamos que comezarunha nova vida. Alá lonxedeixábamos a mítica rosa de pedra, a Berenguela e a ilusión asasinada polo franquismo. Mais non se podía mirar para atrás. Había que volver a comezar como o primeiro día. No porto confundíanse as apertas, as bágoas, as lembranzas. Alí estaba Seoane esperándonos, listo para empezar traballar. Despois de lle contar sobre algúns amigos en común díxomeSeoane: "Arturo temos que poñernos a traballar. Cos exiliados irmáns debemos de fundar unhaloxia de carácter patriótica". Así foi como fundamos a "Logia Antolín Faraldo" onde á parte de nós os dous estaban Blanco Amor, Gumersindo Sánchez Guisande, Antonio Baltar, Rey Baltar, Elpidio Villaverde e Horacio Bermúdez Abente. Na casa deste último xuntábamonos para facer as nosasreunións. En moitas delas naceronalgunhas das iniciativas que marcarían unha etapa importante da colectividade galega. Foinaquela época que resolvemos con Seoane fundar editoriais. Seguramente unha das iniciativas máis importantes que tomamos na Antolín Faraldofoi impulsar a Fundación do FogarGalego para Anciáns". Seoane durante a primeira etapa de exilio vincularasetaménao mundo intelectual arxentino formando parte das tertulias do mítico Café Tortoni da Avenida de Maio. Polas tardes escritores e artistas arxentinos compartían café e copas cos exiliados Alberti, Casona, Colmeiro, Lorenzo Varela, Dieste, Maruja Mallo, Federico Ribas, Xosé Suárez, compartían mesa e tertulia con Raúl González Tuñón, Capdevila, Paco Luís Bernárdez, Sábato, etc. Por aquelacidade e por aquelas tertulias onde se soñaba o retorno a Galiza e a derrota do fascismo, pasaron tamén personalidades da altura de Pablo Neruda ou de Nicolás Guillén. Outra das tertulias que contará coa presencia de Seoane e a maioría dos exiliados galegosfoi a que se xuntaba no restaurante "Casa de la Troya" de propiedade dos irmáns Villaverde.
7. Seoane fundará con Arturo Cuadrado unha serie de editoriais, entre elas as edicións de "EMECÉ" e "Botella al Mar". Tamén fundará con Lorenzo Varela e Cuadrado unha das mellores revistas literarias latinoamericanas do seu tempo "Correo Literario". Funda a Editorial Citania, Cuco-Rei, a Revista "Galiza Emigrante" e o programa radial que leva o mesmonome. Seoanecoseu infatigable traballo intelectual e artístico vaise consolidando como un dos mellores artistas arxentinos; a súa obra pictórica comeza a cotizarse nunBos Aires culto e esixente. As súas obras comezan a expoñersenasmellores galerías. Cuadrado dirá nun artigo alusivo a Seoane sobre a súa pintura: "Nácese para unhasoa misión. E por pintar ou ver un sócadro ben paga a pena existir. Esta existencia é a que nos enlaza co pasado. E o artista que non inflúa sobre a lembranza non teráforza para alterar o presente e menos o futuro. No caso de Luís Seoane -ousexa no meumáis amado caso- cúmprese con creces esa misión do artista como creador e como home. Un dos seus actos máis luminosos é que sendo el excepcionalmente sósen se parecer a ningún outro é o artista que ten máisunidadecós que o precederon. Ante os seuscadros -como ante os cadros de Picasso- atopamossempre un antecedente, o embruxado antecedente que vén desbordando desde as cavernas milenarias cara á realización do mañá, coa seguridade conseguida na trasmisión da tradición. Na pintura de Luís Seoanexorde como unha amenaza á súa formidable impaciencia, impaciencia rica en experiencias ancestrais. O seu mundo non nace dun capricho nin da frivolidade de inventar. O seu mundo, a súacorou a súa forma, é producto dunhanecesidade. Luís Seoane é un pintor necesario. O seu entusiasmo vigoroso dános un recoñecemento do que antes non existía, do que non era visible. Así, Luís Seoane é portador dunhamensaxe para este tempo noso. Tanto saber e tanto labor lévanos ao estado de éxtase imprescindible para o creador sincero. E xa entre o abordado espectáculo -para que máis- a clara advertencia é non dicir nada, mergullarse no camiño do artista, e soñar que o mellor sería pintar como o pintor". Entre a extensa obra escrita por Seoane podemos nomear en narración "Tres hojas de ruda y un ajo verde" 1940. En poema: "Fardel do eisiliado" 1952, "Na brétema, Santiago" 1956, "As cicatrices" 1959, "A maiorabondamento" 1972, "Obra poética" 1977. En teatro escribiu: "La soldadera" 1957 e o "Irlandés astrólogo" 1959.
8. En relación ássúas múltiples exposiciónsindividuais e colectivas sería moi extenso incluilasnesta breve biografía. Mais podemos mencionar a primeira en 1929 nos Amigos da Arte de Santiago de Compostela, e no 1949 en TwentyBrookStreet de Londres. En 1950 no Instituto de Arte Contemporáneo de Lima. En 1950 en Arte Bella de Montevideo. Nesemesmo ano expón naSociedade Hebraica de Bos Aires. En 1956 na Galería Sudamericana de Nova York . En 1963 na Dirección Xeral de Belas Artes de Madrid. En 1967 nas Galerías Buchholz de Múnic e a Galería Boissere de Colonia (Alemania). O destacado político galeguistaXosé Núñez Búa no seu libro "Revoeira" comenta unha simpática anécdota de Luís Seoane cando regresaba de Europa: "En 1964 volvía a Bos Aires despois de máisdun ano de estadía en Europa. En Ezeizasostivo este diálogo coempregado de alfándega que lletocou cachear a súaequipaxe: —¿Que gardanese tubo de cartón tan grande? —Teas pintadas. —¿Pintadas? —Si, son para montar cadros artísticos. —¡Ah! Son cadros artísticos. —Poden chegar a selo. —Ben, iso paga imposto. ¿Trae vostede as facturas de compra? —Non porque as teas pinteinaseu para expoñer porque o meu oficio é pintor. —Entón deberá vostededeixalas e vilas retirar despois de constituírunha caución mentres non volvevostede con elasaoseu país. —Precisamente, xa volvo. Eu son arxentino de nacemento e con domicilio en Bos Aires. —¿Con esa pronuncia? —Aproximadamente a mesma que tiña D. José de San Martín cando volveu e aínda non existía alfándegaarxentina." En 1970 expoñerána Academia de Ciencias da Habana. Estas serán algunhas das máis importantes exposicións de Seoane. Antes de partir para o seu definitivo encontro con Galizarealizou a súa última exposición na Galería Bonino de Bos Aires. Foinesta exposición ondecoñecín a Seoane. Aquel día percorría a galería o escritor Lueiro Rey, amigo de Seoane que estaba de xira por Bos Aires xunto á súa inseparable compañeira. Lembroaquela exposición coa presencia de importantes figuras da vida arxentina. A famosa presentadora da televisión Pinky estaba entre o público que admiraba as súas obras como se foranimaxesdun templo sagrado. Cuadrado, Francisco Lores, Molinari, Henrique Albor eran outros dos presentes. Días despoispuidencoñecermáis a fondo a este universal galego, cando a través da Revista "Arte y Cultura" pedíronme que lle realizara unha entrevista. Luís Seoanefoi o pintor que sintetizou a Galizanassúascores. Coa morte de Castelao en 1950 Seoaneconvértesenapersonalidade de maior peso intelectual e político da emigración galega da Arxentina. Seoanemantivo firme ata a súamorte os ideais que o caracterizaron durante a súa prolífera vida. Foi un auténtico nacionalista no político e un internacionalista no ideolóxico.
9. O seu amigo Rafael Alberti con quencompartiu o exilio naArxentinaadicoulle este poema que sintetiza algúns rasgos da creatividade de Seoane: "Un color Finisterre, golpeando. Ojo que sueña el mar, color mojado. Un pincel que se hiere, que hasta rompe a llorar, y hasta se muere. Por los caminos de neblina, violeros, gaiteros, perros y santos pordioseros. Una aldea velada en la retina. Colores con músicas y danzas de romeros, playas serias de pescadores. El cántaro es de amor, la patata, el pimiento, la botella y el mozo que se lleva la flor. Y la lluvia y el viento. (La lluvia, si, pintor, ese constante pañuelo popular que ya lava o deslava tu color). Quema, distante el lar un canto de emigrante. Y siempre, en tu paleta, una nostalgia quieta. ¡ Y el mar!". Luís Seoaneaopouco de chegar á Coruña falecía no ano 1978. O xenial pintor galego-arxentino, seguramente o máis universal de todos os nosos artistas, deixounosunha obra artística e política inmensa. A súa figura é lembradanaactualidade por unha fundación que leva o seunome. http://enciclopediadaemigraciongalega.com/biografias/seoane_luis.htm
